بازخوانی انتشار نامه معاون وزیر درباره اسکله بندرکیاشهر

نویسنده : روشنا پور داوود 

نشستن پای صحبت قدیمی ترها و مرورتاریخ محله ها و شهر ها همیشه برای قدیمی تر ها یادآور خاطرات تلخ و شیرین و جذابی است که گاه اشک از چشمان گوینده و حتی شنونده جاری می کند و گاهی اوقات لبخند را بر لب های دو طرف می نشاند و البته در مواقعی هم آه حسرت و افسوس گوینده و شنونده را تا آسمان بلند می کند. بندرکیاشهر یکی از شهرهای قدیمی استان گیلان است که با  قدمتی چند صدساله در نوار ساحلی دریای کاسپین در  شرق استان و در مجاورت رودخانه سفید رود و در همسایگی با روستای زیباکنار بخش لشت نشا قرار دارد. به استناد اسناد تاریخی، بندرکیاشهر( حسن کیاده ) حدود 150 سال پیش در زمانی که امتیاز انحصاری صید و استحصال ماهیان خاویاری و استخوانی توسط حکومت مرکزی به لیانازوف روسی واگذار گردیده بود، به عنوان مرکز شیلات شمال ایران انتخاب و تا سالها این مرکزیت را از آن خود کرد. همچنین علاوه بر صید و صیادی، بندرحسن کیاده در حوزه تجارت و بازرگانی و صادرات و واردات کالا هم فعال بود. اما به مرور نقش بندر انزلی در هر دو حوزه پر رنگ تر شد به گونه ای که بندرکیاشهر ( بندر حسن کیاده ) به طور کلی از حوزه تجارت کنار گذاشته شد و درحوزه شیلات نیز بندر انزلی به قطب اول استان تبدیل و اداره کل شیلات استان در بندرانزلی مستقر شد. با این وصف شیلات بندرکیاشهر به جهت تاسیسات و ابنیه به جا مانده از دوره قاجار و موقعیت ممتاز و مزیت های ژئوپولتیکی و همجواری با رودخانه سفید رود کماکان به عنوان مهمترین مرکز استحصال و عمل آوری خاویار ایران محسوب می شد به گونه ای که دراوایل دهه 70 بیش از 1400 نفر صیاد در اداره شیلات بندرکیاشهرمشغول به کار بودند در این سالها سازمان شیلات کشور به جهت توسعه زیرساخت های شیلاتی و توسعه و افزایش بهره وری و صید و پروش انواع ماهیان استخوانی و خاویاری و با توجه به فرسوده شدن اسکله سنتی و قدیمی، اسکله جدید صیادی بندرکیاشهر را احداث نمود و با احداث این اسکله و توزیع چند دهه لنج صیادی که البته بیشتر مخصوص صید ماهی کیلکا بود، بارقه امیدی در دل شهروندان بندرکیاشهر ایجاد شد. اما خیلی زود این امید جایش را به یاس و سرخوردگی داد. ورود نوعی مهاجم غریبه به نام ماهی شانه دار از طریق رود ولگا به دریای کاسپین سبب شد تا میزان صید ماهی کیلکا کم شود . کارشناسان اعلام کردند که این ماهی (شانه دار) تخم های ماهی کیلکا به عنوان غذا استفاده می کند و به سرعت هم در حال تکثیر و ازدیاد است و به همین جهت نسل ماهیان کیلکا و به تبع ماهیان خاویاری که از کیلکا تغذیه می کنند، در حال کاهش است . به فاصله بسیار کوتاهی لنچ های صید ماهی کیلکا جمع آوری و در محوطه اسکله دپو شدند. صید ماهی خاویاری نیز کاهش یافت. در جریان سفر هیات دولت به استان گیلان در سال 1387 هیات دولت مصوب کرد تا اسکله صیادی بندرکیاشهر به گردشگری، تفریحی، بار و مسافر تغییر کاربری دهد. سازمان شیلات نیز در سال 1389 ابتدا آن تعداد ازصیادانی که هنوز با اداره شیلات قرارداد داشتند را بازخرید و سپس اداره شیلات بندرکیاشهر را تعطیل و به مرکز شهرستان منتقل نمود. در سال 1390 نیز در راستای اجرای مصوبه هیات دولت اسکله صیادی بندر کیاشهر به مساحت 26 هکتار تحویل سازمان بنادر استان گردید. و سازمان بنادر متعهد به ساخت یک اسکله جدید در مجاورت این اسکله برای سازمان شیلات گردید. همچنین لایروبی اولیه و احیای اراضی و ساخت موج شکن های جدید شرقی و غربی به طول دو کیلومتر در عمق دریا در دستور کار سازمان بنادر قرار گرفت. اگرچه اداره بنادر اعلام کرد که برای اجرای تغییر کاربری اسکله صیادی بندرکیاشهر به اسکله تفریحی، بار و مسافر و حتی توسعه این اسکله برنامه جدی دارد اما گویا به جهت اینکه این اسکله در محدوده پارک ملی بوجاق بندرکیاشهر قرار دارد و در ابتدا به دلیل مخالفت های سازمان محیط زیست و بعدها مخالفت وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات موفق به اجرای برنامه های نشد. و در نهایت مصوبه مذکور درکمیته زیرساخت دولت مورد بازبینی قرارگرفت و تبدیل اسکله صیادی به اسکله تجاری کن لم یکن شد و اما هیات دولت با تغییر کاربری این اسکله به تفریحی و گردشگری موافقت نمود. در همین اثنا اداره بنادر نیز اسکله بندرکیاشهر را مجدد به اداره شیلات تحویل داد. با این وصف به جهت مصوبه جدید هیات دولت (تغییر کاربری اسکله صیادی بندرکیاشهر به تفریحی، گردشگری و مسافر) اداره بنادر از جذب سرمایه گذار جهت احداث مجموعه تفریحی گردشگری بندرکیاشهر در محدوده این اسکله توسط شرکت مارینا خبر داد و جلسه ای نیز با حضور مسئولین شهرستانی، استانی و کشوری و جمعی از شهروندان به منظور رونمایی از طرح احداث این مجموعه تفریحی توسط شرکت مارینا در محوطه اسکله بندرکیاشهر برگزار گردید. اما حتی پس از انتشار این خبر و برگزاری این جلسه نیز هیچ اتفاقی در این خصوص رخ نداد. شهروندان کیاشهری معتقدند که این اسکله به صورت کما فی سابق رها شده و بی مصرف باقی مانده است. در چنین شرایطی چند روز پیش تصویر نامه معاون وزیر و مدیر عامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور خطاب به وزیر راه و شهرسازی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بندرکیاشهر منتشر شد. این نامه حکایت از آن داشت که در مورخ 29/10/1399 جلسه ای با حضور رسول فرخی نماینده مردم شهرستانهای لاهیجان، سیاهکل، رودبنه، دیلمان و پیرکوه و نماینده معین شهرستان آستانه اشرفیه و بندرکیاشهر در مجلس شورای اسلامی در دفتر رئیس سازمان بنادر برگزار گردید و در نهایت با توجه به تقاضای استاندار گیلان و نماینده معین شهرستان آستانه و بندرکیاشهر مقرر گردید نسبت به تحویل مجدد اسکله صیادی بندرکیاشهر به سازمان بنادر و دریانوردی اقدام گردد. انتشار این خبر اما آن طور که منتشر کنندگان انتظار داشتند پیش نرفت و عموم شهروندان کیاشهری عکس العمل و واکنش زیادی نشان ندادند و به مانند اردیبهشت سال 97 نبود که چه در فضای مجازی چه حقیقی همبستگی و همدلی و ایجاد امیدی در دل مردم بندرکیاشهر ایجاد کرده بود. علی یکی از شهروندان جوان بندرکیاشهری در این خصوص می گوبد: « امیدی به این مسله ندارم به نظرم هیچکس به فکر بندرکیاشهر نیست و این شهر رها شده است.» او ناامیدانه می گوید« بارها مسئولین آمدند و قول دادند که اسکله را به اسکله تجاری تبدیل می کنند اما هنوز اتفاقی نیفتاده و اسکله به حال خود رها شده است.» محمدی یکی دیگر از شهروندان بندرکیاشهر مسأله مهم دیگری را مطرح می کند. او به موضوع امنیت و پیشگیری از جرم و وظیفه شهرداری در خصوص تعیین کاربری اراضی اشاره می کند « چون عملاً اسکله بندرکیاشهر به خصوص بخشی از محوطه اسکله مشهور به لنج سازی رها شده و بناها و سوله آن در حال تخریب است لذا این مکان به محلی برای تجمع و پنهان شدن معتادین و خلاف کاران تبدیل شده و این مسئله بسیار مهم است که متاسفانه هیچ کس به آن توجه نمی کند.» او همچنین با اشاره به قانون می گوید: « در قانون شهرداری وظیفه این نهاد تعیین کاربری اراضی و در زمینه ایمن سازی شهر در برابر حریق و همچنین ساختمان های نا ایمن شهری به وضوح مشخص شده است» او سپس با یادآوری آتش سوزی های متعدد در تالاب و محوطه نهالستان و جنگل کاج  ادامه می دهد که « هرساله آتش سوزی های متعددی در تالاب و جنگل کاج که در جوار محوطه اسکله قرار گرفته رخ می دهد و چون محوطه اسکله مهمترین، مناسب ترین و در دسترس ترین مسیر برای اطفای حریق است باید تدابیری اندیشیده شود تا این مسیر همیشه برای آتش نشانان و سازمانهای خدماتی قابل دسترس و عبور و مرور باشد در حالی که این گونه نیست و همین مساله باعت ضررهای بسیاری به محیط زیست و منابع طبیعی می شود. » اکبری یکی از کاسبان کیاشهری در باره این خبر می گوید: « از این نامه ها و جلسه ها زیاد برگزار شده اما تا حالا نتیجه ای نگرفتیم حتی وقتی که استاندار گیلان هم کیاشهری بود بازهم کاری برای کیاشهر انجام نشد.» 

احمدی از قدیمی های بندرکیاشهر است سینه او در باره بندرکیاشهر و تاریخچه اش خاطرات بسیاری دارد خاطراتی که شنیدنش بسیار جذاب است. احمدی می گوید: « روزگاری اسکله بندرکیاشهر حتی از اسکله بندرانزلی هم معروفتر و پر رفت و آمد تر بود. و حجم کالایی که از این اسکله صادر یا وارد می شد از اسکله بندرانزلی هم بیشتر بود» اما کم کم بندرکیاشهر از رونق افتاد و بندر انزلی و بعد ها آستارا از کیاشهر پیشی گرفتند. خاطرات احمدی بسیار شیرین و گاهی هم تلخ است و بیان همه آنها در این مجال نمی گنجد اما یک نکته بسیار مهم در سخنان و خاطرات احمدی وجود دارد . « روزگاری این اسکله در اقتصاد شهر تاثیر بسیار و غیر قابل انکار داشت و هنوز هم این ظرفیت وجود دارد اسکله بندرکیاشهر مانند یک گنج است که در زیر آوار مدفون شده است اما رونق اسکله بندرکیاشهر می تواند اقتصاد شهر و شهروندان را دگرگون کند اما با شرایط فعلی این اسکله حتی از پس هزینه های تعمیر و نگهداری خودش هم بر نمی آید.»

با توجه به تاریخ پر غصه شهر و به خصوص اسکله بندرکیاشهر باید منتظر ماند و دید آیا این بار این جلسات به نتیجه خواهد رسید. و آیا این گنج مدفون پیدا می شود.